مراحل مختلف فيت عينك توسط اپتومتريست ها:
اپتومتريست ها علاوه بر معاينه چشم و سنجش بينايي به منظور يافتن و اصلاح عيوب انكساري وظيفه طراحي و فيت چشم افزار از جمله عينك، لنز تماسي و وسايل كمك بينايي ويژه افراد نيمه نابينا( low vision aids ) و همچنين سايروسايل اپتيكي تخصصي را نيز بر عهده دارند
بياييد با هم نگاهي به مراحل مختلف طراحي و ساخت يك عينك داشته باشيم اگر بخواهيم بطور خلاصه بگوييم آنچه كه اپتومتريست در مرحله پس از تجويز انجام مي دهد انتخاب مجموعه اي از بهترين محصولات موجود براي بر آورده نمودن نيازهاي بينايي بيماران بر اساس بعضي از عوامل متغير مي باشد اين عوامل متغير ممكن است نسخه بيمار ،شغل ،سرگرمي،نوع ورزش،مختصات صورت و چشم ، مد و.... بوده باشند
چشم افزار بايد بر حسب شيوه زندگي بيمار از ايمني و راحتي كافي برخوردار باشد اين امر مستلزم بدست آوردن يك تاريخچه از زندگي بيمار از طريق گفتگو با او مي باشد وقتي كه ما نيازهاي بيماررا دانستيم آنوقت مي توانيم بهترين مجموعه از فريم ها ، عدسيها ، پوشش ها و ساير انواع درمانهاي ويژه را به او پيشنهاد نماييم
براي شروع بهتر است از نوع ماده عدسي شروع نماييم زماني بود كه همه عدسيهاي عينك از يك نوع شيشه خاص ساخته مي شدند بعد ها عدسيهاي پلاستيك به بازار آمدند و ما بايد بين
پلاستيك و شيشه يكي را انتخاب مي كرديم اما حالا انواع مختلفي از شيشه و پلاستيك در دسترس هستند كدام يك از انواع مختلف شيشه كرون ، شيشه Hilite يا شيشه با ضريب انكسار 1.8 براي اين بيمار خاص مناسب است؟ آيا پلاستيك CR-39 ، پلاستيك پلي كربنات يا پلاستيك با ضريب انكسار بالا براي اين بيمار بهتر است؟
البته اين ليست تمامي مواد عدسيهاي موجود نيست بنابراين شما مي توانيد ببينيد كه چرا ما قبل از پيشنهاد بهترين نوع ماده عدسي چگونگي استفاده از عينك توسط بيمار را بايد بدانيم بعضي از مواد تيز بيني را افزايش مي دهند و يا بعضي از مواد عدسيهاي عينك را نازكتر و ايمن تر مي سازند در حاليكه موادي نيز وجود دارند كه عدسيها را در برابر خراش مقاوم مي سازند و يا بطور انتخابي انواع خاصي از تشعشعات ( مانند اشعه ماوراء بنفش يا مادون قرمز ) را فيلتر مي كنند ما همچنين نوع سطوح جلويي و پشتي عدسيها( اسفريك يا آسفريك ) را تعيين مي كنيم و مشخص مي كنيم چه انحناء پايه اي بهترين حدت بينايي ، وسيع ترين ميدان بينايي با كمترين اعوجاج را براي بيمار فراهم مي كند
بعد از انتخاب ماده لنز ما مي توانيم تعيين كنيم كه كدام يك از انواع پوشش هاي موجود: پوشش آنتي رفلكس ، پوشش UV ، پوشش رنگي ، پوشش ضد خراش و يا پوشش آينه اي مي تواند براي اين بيمار خاص مفيد باشد اگر قرار است يك پوشش آينه اي بر روي يك عينك آفتابي كشيده شود رنگ ، شدت و نوع گراديان آن را بايد مشخص نمود
انواع متعددي از پوشش هاي آنتي رفلكس وجود دارند بعضي از انواع آن بهتر از سايرين عمل مي كنند تميز كردن بعضي از انواع آن ساده تر است بعضي ها نسبت به خراش مقاوم تر هستند همچنين بعضي از انواع آن گرانتر از بقيه مي باشند اپتومتريست نوع پوشش عدسي را انتخاب خواهد نمود
حال ما مي توانيم در مورد مفيد بودن ساير انواع عدسيهاي تخصصي تر مانند عدسيهاي فتوكروميك يا عدسيهاي پلاريزه تصميم بگيريم اگر بيمار مي خواهد از اين عدسيها بعنوان عينك آفتابي براي ماهيگيري استفاده نمايد اپتومتريست استفاده از عدسيهاي پلاريزه را به او پيشنهاد خواهد كرد زيرا اين عدسيها ماهيگيري را ساده تر خواهند نمود در حاليكه اگر بيمار يك خلبان باشد عدسيهاي پلاريزه كار را برايش مشكل خواهند نمود زيرا خواندن صفحات مقابل او را برايش دشوارتر خواهد شد و اين مي تواند خطرناك نيز باشد
اگر بيمار به يك عدسي چند كانوني براي نزديك يا فواصل حدواسط نياز دارد چه نوع عدسي چند كانوني براي او بهتر است آيا بايد از يك عدسي دو كانوني ، سه كانوني يا چهار كانوني ، يك عدسي تدريجي ، يك سگمان معمولي يا يك سگمان خاص استفاده شود ؟اگر ما يك عدسي دو كانوني را انتخاب مي كنيم از چه نوع سگماني استفاده خواهيم كرد؟ flat top ، curve top ،executive، blended، ultex،....
اگر از يك عدسي دو كانوني flat top استفاده مي كنيم بهترين اندازه براي اين بيمار خاص كدام است ؟انتخاب هاي متعددي ممكن است براي يك نوع عدسي دو كانوني خاص وجود داشته باشد
موارد متعددي وچود دارند كه يك اپتومتريست بايد در هنگام تصميم براي بكار گيري عدسيهاي دو كانوني بداند براي مثال اصلاح انكساري ، قد بيمار ، وضعيت بيمار در هنگام كار ، هر گونه عدم تقارن در مختصات صورت بيمار ، ميزان كار نزديك ،وسعت ناحيه كار نزديك بيمار ، زاويه پانتوسكو پيك فريم و اين ليست همچنان ادامه دارد
بعد از انتخاب عدسي ما بايد فريمي را كه قرار است اين عدسيها را در خود جاي دهد انتخاب كنيم در هنگام انتخاب فريم ما بايد فريمي را انتخاب كنيم كه با ويژگيهاي فيزيكي بيمار و اصلاح انكساري او متناسب باشد اندازه پل اندازه بخش چشمي فريم eye size و طول دسته ها بايد درست انتخاب شوند فريم ها از انواع پلاستيك هاي متفاوتي مانند ( استات سلولز ، پروپيونات اكريليك ، اپتيل ،و نايلون )و همچنين فلزاتي مانند ( طلا ، فولاد ضد زنگ ، تيتانيوم، فسفر برنز، مونل، نقره نيكل، آلومينيوم و... ) ساخته مي شوند
بسته به نوع استفاده اي كه قرار است از عينك بعمل آيد مواد خاصي ممكن است ترجيح داده شوند زيرا ممكن است آن ماده خاص محكم تر ، قابل انعطاف تر ، ايمن تر داراي خاصيت حساسيت زايي كمتر ، سخت تر ، نرم تر و يا داراي رنگ يكنواخت تري بوده باشد
ساير مختصات فريم كه بايد در نظر گرفت عبارتند از نوع لولا و فنر ،نوع سوار شدن عدسي بر روي فريم ، نوع دسته و...
همچنين بايد ديدگاه زيبايي شناسانه بيمار نيز در نظر گرفته شود عينك بايد علاوه بر بهبود ديد ، ظاهر فرد را نيز بهتر نمايد اغلب ما در جايگاه مشاور مد نيز قرار مي گيريم و بايد به بيمار بگوييم كدام رنگ فريم براي كسب كدام نتيجه خاص مناسب تر است بسياري از بيماران به ظاهر شان بيشتر از خوب ديدن يا نديدن اهميت مي دهند
انواع متعددي از عدسيها و فريم هاي مختلف وجود دارند كه براي انواع سرگرميها و تفريحات مناسب مي باشند براي مثال در هر كدام ار كارهاي ماهيگيري ، كاربا كامپيوتر ، رانندگي ، جوشكاري ، اسكي كردن ، شنا كردن عينك خاصي مورد نياز است
بعد از انتخاب نوع عدسي و نوع فريم اپتومتريست بايد اندازه گيريها و محاسبات خاصي را انجام دهد تا اطمينان يابد كه نقاط مرجع مختلف بر روي عدسي دقيقا در جايگاه درست خود در درون فريم جاي مي گيرند ما مي خواهيم اين نقاط هنگامي كه چشم ها در وضعيت اوليه (نگاه به روبرو) هستند و همينطور در هنگام تقارب براي ديدن اشياء نزديك دقيقا بر روي محور بينايي قرار گيرند
يكي از مواردي كه هميشه بايد اندازه گيري شود فاصله بين مردمكي تك چشمي است با اين اندازه گيري ما جايگاه محورهاي بينايي دو چشم را مشخص مي كنيم و آنگاه مي توانيم مراكز اپتيكي عدسيها را درست بر روي اين محورها قرار دهيم زيرا بيمار تنها زماني كه از طريق اين نقاط نگاه كند بهترين ديد را تجربه خواهد كرد اگر بيمار از مركز اپتيكي عدسي نگاه نكند ممكن است تاري ديد ، سردرد خستگي،تهوع و يا دوبيني را تجربه نمايد ناراحتي هنگام ديدن و دوبيني مي تواند براي بيمار خطرناك نيز باشد تنها زماني كه ما ممكن است بخواهيم بيمار ما به غير ازنقطه اي بغير از مركز اپتيكي عدسي ببيند زماني است كه منشور تجوبز شده باشد و اين مستلزم انجام محاسبات دقيقي در مورد جهت گيري عدسيها مي باشد اگر قرار است از عدسيهاي چند كانوني استفاده شود اندازه گيريها و محاسبات ديگري نيز ممكن است براي درست قرار گرفتن ناحيه ديد نزديك عدسي ضرورت داشته باشد اگر قرار است فقط از يك عدسي دوكانوني استفاده شود لازم است تا فاصله دقيق بين مردمكي بصورت تك چشمي و همچنين ارتفاع سگمان اندازه گيري شود
اگر اين اندازه گيريها و محاسبات دقيق نباشد بيمار ممكن است در هنگام نگاه به نزديك براي انجام مطالعه از بخش دور عينك نگاه كند و يا بر عكس در هنگام تلاش براي خواندن علائم جاده از بخش نزديك عينك استفاده نمايد همچنين بيمار ممكن است شكاياتي را قبلا در مورد قرار گيري نادرست مراكز اپتيكي ذكر گرديد تجربه نمايد بنابراين اگر در هنگام مطالعه با يك عينك دوكانوني سردرد يا دوبيني را تجربه نموديد لزوما بدين مفهوم نيست كه نسخه اشتباه تجويز شده است بلكه اين امكان وجود دارد كه اندازه گيريها و محاسبات درست انجام نشده اند
ساير انواع محاسباتي كه ممكن است اپتومتريست ها در هنگام فيت عينك انجام دهند جبران اثرات تغيير در فاصله ورتكس و يا جبران منشور عمودي ناخواسته در افراد آنيزومتروپ پيرچشم در هنگام مطالعه مي باشد
بعد از طراحي چشم افزار كه ممكن است تا حتي يك ساعت هم بطول انجامد اپتومتريست كاررا به لابراتوارمي فرستد تا مطابق مختصاتي كه او مشخص نموده است ساخته شود بعضي از اپتومتريست ها خودشان كارهاي لابراتوار خودشان را انجام مي دهند و بعضي ها هم اين كار را به لابراتوار هايي كه براي همين كار وجود دارد ارجاع مي دهند وقتي كه عينك آماده شده از لابراتوار برگشت اپتومتريست بايد عينك ها را از نظر موارد زير چك نمايد قدرت اسفر ، قدرت سيلندر ، جهت محور ،محل مراكز اپتيكي و خط datum ميزان decentration و inset ، ارتفاع سگمان ، انحناء پايه ، ضخامت عدسي
اپتومتريست بايد اطمينان يابد كه عدسيها و پوشش آنها فاقد هرگونه خراش يا لب پريدگي هستند، عدسيها بخوبي لبه دار شده اند و فريم در لابراتوار آسيب نديده است
در صورت وجود هرگونه اشكالي در كار عينك بايد به لابراتوار برگردانده شده و مشكل اصلاح گردد در صورتي كه همه چيز درست باشد مي توان به بيمار اطلاع داد كه عينك او آماده است
وقتي كه بيمار براي تحويل عينك مراجعه مي كند مرحله ديگري آغاز مي شود اين مرحله شامل تنظيم فريم بر روي صورت بيمار است بگونه اي كه عينك درست در جاي خود قرار گيرد و بر روي بيني بيمار پايين نيايد تنظيم درست فريم هم براي خود هنريست
اپتومتريست اين مرحله را با تنظيم پل عينك شروع مي كند و سپس مستقيم بودن فريم را بر روي صورت بيمار بررسي و در صورت وجود هرگونه مشكلي آن را اصلاح مي كند
همچنين او بايد اطمينان يابد كه هر دو عدسي در فاصله يكساني از چشمها قرار دارند و face form فريم درست مي باشد و سپس اطمينان يابد كه عدسيها داراي زاويه مناسبي هستند ( pantoscopic tilt ) وخم انتهايي دسته عينك در پشت گوش در جاي درست خود قرار دارد
بعد از تنظيم فريم اپتومتريست بايد چگونگي استفاده و مراقبت از عينك را آموزش دهد در اين قسمت نحوه استفاده و انتظارات بيمار از عدسيهاي تك ديد يا چند كانوني ، روش درست گذاشتن و برداشتن ، روش تميز كردن انواع عدسيهاي عينك و نحوه نگهداري عينك در جلد مخصوص آن به بيمار آموزس داده مي شود يك اپتومتريست خوب زمان بازگشت مجدد بيمار را نيز به او ياد آوري مي نمايد اگر همه چيز بخوبي انجام شده باشد بيمار با ظاهري خوب و عينكي راحت كه نيازهاي بينايي او را برآورده مي سازد اپتومتريست راترك خواهد نمود
همانطور كه ملاحظه شد فيت عينك يك روند پيچيده است كه براي هر بيمار بايد بطور جداگانه طراحي و اجرا گردد براي اينكه اينكار بدرستي انجام شود اپتومتريست بايد از دانش و مهارت كافي برخوردار باشد و محصولات جديدي را كه بطور مرتب وارد بازار مي شوند بشناسد همچنين بيماران نيز بايد اطمينان يابند كه طراحي و فيت چشم افزار آنان توسط افرادي تحصيل كرده و داراي مجوزهاي قانوني صورت مي پذيرد
