آنچه همه بايد درباره ديابت بدانند
ديابت يکي از شايع ترين بيماري هاي غدد است و سازمان بهداشت جهاني تخمين زده است که در حدود 120 - 140 ميليون نفر از مردم در سرتاسر جهان مبتلا به اين بيماري هستند. در کشور ما حدود 3/7 درصد از جمعيت مبتلا به ديابت بوده و اگر آمار افرادي را که دچار عدم تحمل گلوکز هستند به اين آمار اضافه کنيم ، از هر 4نفر يک نفر مبتلا به اختلال در متابوليسم گلوکز است . منظور از عدم تحمل گلوکز اين است که بعد از مصرف قند و غذا قند خون بالا مانده و با سرعت طبيعي پايين نمي آيد. ديابت به دليل افزايش روزافزون هزينه هاي درماني بالا به عنوان يک معضل اجتماعي و اقتصادي کشور مطرح است و هزينه هاي درماني آن در کشور ما حدود 700ميليارد ريال در سال است و يکي از مهمترين نکاتي که در مورد اين بيماري وجود دارد، اين است که چون در اوايل بيماري ، در بيشتر افراد علامتي در فرد ايجاد نمي شود ، حدود نصف بيماران مبتلا ، از بيماربودن خود اطلاعي ندارند و اين امر باعث مي شود که عوارض بيماري در اين افراد بيشتر و سريعتر ايجاد شود.

چه کساني در معرض ابتلا به ديابت قرار دارند؟
براي اين که بفهميد آيا خطر ابتلا به ديابت در شما بالاست يا نه ، به پرسشهاي زير پاسخ دهيد.
سن شما چقدر است؟
الف ) کمتر از 45سال
ب ) بيشتر از 45سال
وزن شما در چه محدوده اي قرار دارد؟
الف ) تقريبا به اندازه وزن طبيعي است.
ب ) اضافه وزن دارم.
سابقه ابتلا به ديابت در خانواده شما چگونه است؟
الف ) هيچيک از افراد خانواده ام مبتلا به ديابت نيستند.
ب ) يکي از بستگانم مبتلا به ديابت است.
اگر خانم هستيد در صورت بارداري کداميک از موارد زير شامل شما مي شود؟
الف ) مشکلي نداشته ام .
ب ) دچار ديابت حاملگي بوده ام يا نوزادي با وزن بالاتر از 4کيلوگرم داشته ام .
در صورتي که هر يک از موارد زير در شما وجود داشته باشد ، خطر احتمال ابتلا به ديابت در شما بالاتر خواهد بود :
1- سن بالاتر از 45سال : ديابت يک بيماري بسيار پيچيده است و 2نوع دارد: تيپ يک و تيپ 2 . حدود 90درصد افراد مبتلا به ديابت مبتلا به تيپ 2اين بيماري هستند و بيشتر بيماران سن بالاي 40سال دارند. پس در صورتي که سن شما بالاي 45سال است بايد آزمايش قند انجام دهيد و در صورت طبيعي بودن نتايج ، اين آزمايش را هر 3سال ، دوباره تکرار کنيد.
2- اضافه وزن : افرادي که حدود 20درصد نسبت به وزن طبيعي ، اضافه وزن دارند يا BMI آنها يعني (2قد بر حسب متر) وزن بر حسب کيلوگرم بالاتر از 25است در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به ديابت هستند و آزمايش قند در آنها حتي زودتر از سن 45سالگي بايد انجام شود.
3- وجود فرد مبتلا به ديابت در خانواده : هر چه فرد مبتلا با شما نسبت نزديکتري داشته باشد ، يعني جزو بستگان درجه اول (پدر ، مادر ، خواهر و برادر) باشد ، احتمال ابتلا به ديابت در شما بالاتر خواهد بود.
4- ابتلا به ديابت حاملگي يا تولد نوزاد بالاي 4کيلوگرم

علايم ديابت
مبتلايان به ديابت تيپ 2در شروع بيماري بيشتر بدون علامت هستند و علايمي که در زير ذکر مي شود به صورت تدريجي و آهسته در آنها ايجاد مي شود. در نتيجه براي تشخيص ديابت نبايد منتظر ظهور علايم باشيم.
1- پرنوشي و پرادراري : با بالارفتن قند خون ، ميزان قند خون موجود در ادرار هم افزايش مي يابد و به همراه دفع شدن قند، آب هم از بدن دفع مي شود. به اين ترتيب حجم ادرار افزايش مي يابد و براي جبران آب از دست رفته ، فرد نياز به مايعات بيشتري پيدا مي کند.
2- خستگي : به دليل کمبود انسولين ، قند موجود در خون نمي تواند وارد سلول ها شود و به همين دليل سلولها با کمبود منبع توليد انرژي که قند است ، مواجه مي شوند.
3- از دست دادن وزن : باز هم به دليل اين که بدن نمي تواند از قند استفاده کند ، ذخاير چربي اش را از دست مي دهد و فرد دچار کاهش وزن مي شود.
4- زخمهاي ديرخوب شونده : پس از چند سال از گذشت بيماري ، به دليل آسيبي که بالا بودن قند خون به رگهاي کوچک مي رساند، خونرساني به اندام هاي انتهايي با مشکل مواجه مي شود و به همين دليل اگر زخمي ايجاد شود، چون خونرساني آن دچار مشکل است ، خوب نمي شود و به صورت مزمن در مي آيد.
5- از دست رفتن حس در دستها و پاها : يکي ديگر از عوارض ديابت ، آسيب به اعصاب محيطي است . مثلا پاي افراد ديابتي ممکن است دچار زخم و آسيب شود ، بدون اين که خودشان آن را حس کنند.

عوارض ديابت
1- عوارض قلبي : براثر گذشت زمان و کنترل نکردن قندخون ، باعث ضخيم شدن ديواره عروق خوني مي شود و اين امر باعث محدوديت در خونرساني به قلب ، مغز و ساير نواحي بدن مي شود. افراد مبتلا به ديابت حدود 2 - 4 برابر افراد عادي در اثر ابتلا به بيماري هاي قلبي - عروقي جان خود را از دست مي دهند. همچنين بيشتر از 70درصد افرادي که دچار ديابت هستند، فشارخوني بالاتر از حد طبيعي دارند. با کنترل دقيق ميزان قند خون و رژيم غذايي کم چرب و ورزش مرتب مي توان از گرفتگي رگها و عوارض ناشي از آن جلوگيري کرد.
2- عوارض چشمي : ديابت مي تواند باعث آسيب عروق خوني کوچک در منطقه حساس به نور در لايه پوشاننده چشم شود که به آن «رتينوپاتي» مي گويند. رتينوپاتي در نهايت مي تواند منجر به نابينايي شود و آمارها نشان مي دهد که در کشوري مثل امريکا ، رتيتوپاتي ديابتي عامل 12هزار تا 24هزار کوري جديد در سال است . به همين دليل افراد ديابتي به محض هرگونه تغيير در بينايي خود بايد به پزشک مراجعه کنند و از طرف ديگر با معاينه ساليانه از سوي چشم پزشک و کنترل دقيق ميزان قند خون ، خطر ابتلا به عوارض چشمي ديابت را تا 76درصد کاهش دهند.
3- عوارض کليوي : کليه ها حاوي ميليون ها رگ کوچک هستند که به عنوان فيلتر عمل مي کنند و در خارج ساختن مواد شيميايي زايد، آب اضافه و... از بدن نقش دارند. در افراد مبتلا به ديابت اين عروق کار خودشان را درست انجام نخواهند داد و در نهايت ديابت ، منجر به نارسايي و از کار افتادن کليه خواهد شد. براي جلوگيري از آسيب به کليه در ديابت ، علاوه بر تنظيم دقيق قند خون بايد به طور مرتب براي کنترل کار کليه ها، آزمايش خون و ادرار انجام داد و ميزان مصرف پروتئين در رژيم غذايي را محدود کرد.
4- اثر ديابت بر اندام ها : ديابت باعث کاهش خونرساني به اندام ها و از ميان رفتن حس آنها مي شود. پاها در افراد ديابتي نياز به توجه و مراقبت خاصي دارند و افراد مبتلا بايد هر روز پاهاي خود را از نظر وجود زخم ، تورم ، قرمزي و عفونت بررسي کنند و در صورت وجود کوچکترين مشکلي به پزشک مراجعه نمايند. کنترل دقيق قند خون ، مي تواند عوارض ناشي از ديابت در پاها را تا 60درصد کاهش دهد.