تنبلي چشم يا آمبلوپي (Amblyopia) که در حدود 3% از افراد ديده مي شود زماني رخ مي دهد که چشم در دوره کودکي ديد طبيعي پيدا نکند. اين اختلال که معمولا در يک چشم ديده مي شود بدليل اختلال ديد چشم تنبل بر اثر عوامل مختلف نظير عيوب انکساري (دوربيني، نزديک بيني، يا آستيگماتيسم)، انحراف چشم (لوچي يا استرابيسم)، و يا عدم شفافيت مسير بينايي (ناشي از عواملي نظير آب مرواريد، کدورت قرنيه، و يا افتادگي پلک) رخ مي دهد. عدم وضوح تصوير در چشم بيمار و بهتر بودن تصوير ايجاد شده در چشم سالم سبب مي شود تا مغز بين دو چشم، چشم سالم را براي ديدن انتخاب کند و در واقع مسير ارسال تصوير از چشم بيمار به مغز را مسدود و يا اصطلاحاً ديد چشم بيمار را "خاموش" کند.

علائم تنبلي چشم:
تنبلي چشم معمولاً در سنين زير 6 سال ايجاد شده و اغلب توسط والدين، معلمان، و يا پزشک کشف مي شود. در سنيني که کودک قادر به بيان مشکلات خود مي باشد ممکن است از ضعف بينايي، خستگي چشم و يا سردرد شکايت داشته باشد. اما در اغلب موارد کودک شکايتي ندارد و ممکن است علايم بيماري هاي مسبب تنبلي چشم نظير انحراف چشم و کدورت هاي مسير بينايي مثل آب مرواريد و کدورت قرنيه منجر به تشخيص شوند. ولي زمانيکه تنبلي چشم ناشي از عيوب انکساري باشد تشخيص آن مشکل است زيرا کودکان به راحتي توسط چشم ديگر مي بينند و کمبود ديد در چشم بيمار را جبران مي کنند. به همين دليل والدين و معلمان بايد به وضعيت ديد کودکان توجه ويژه اي داشته باشند.

درمان تنبلي چشم:
خوشبختانه تنبلي چشم در صورتيکه در زمان مناسب تشخيص داده شود براحتي قابل درمان است. درمان تنبلي چشم معمولاً بصورت بستن چشم سالم و وادار کردن مغز به ديدن با چشم تنبل است. اين درمان ممکن است هفته ها و يا حتي ماه ها طول بکشد که البته چشم سالم بايد به تناوب باز شود. در مواردي که تنبلي ناشي از عيوب انکساري است تجويز عينک يا لنز سبب وضوح تصوير در چشم معيوب و درمان تنبلي خواهد شد. مواردي نيز که تنبلي ناشي از انحراف چشم است با جراحي و اصلاح انحراف قابل درمان است. نکته اي که بايد به آن توجه داشت اين است که مسير هاي بينايي تا سنين 8 تا 10 سالگي تکامل مي يابند و درمان تنبلي چشم بعد از اين سنين امکان پذير نيست. بنابراين در صورتيکه چشم تنبل در سنين پايين درمان نشود بعد از سن 10 سالگي در اکثر موارد هيچ درماني نخواهد داشت و ممکن است منجر به از دست رفتن شديد ديد در يک چشم شود.

براي جلوگيري از تنبلي چشم، کودک بايد بعد از تولد در زايشگاه توسط متخصص کودکان و در سنين 3 تا 4 ماهگي و 2 تا 3 سالگي توسط چشم پزشک معاينه شود. خوشبختانه اخيراً در ايران طرحي براي جلوگيري از تنبلي چشم اجرا شده است که در آن کليه کودکان مهد کودک ها و آمادگي به رايگان تحت معاينه قرار مي گيرند. بنابراين توصيه مي شود در صورتيکه کودک خود را نزد چشم پزشک نبرده ايد و کودک شما در سنين کودکستان و آمادگي است با شرکت در اين طرح از سلامت بينايي کودک خود اطمينان يابيد